Mudurnu’nun Anıtsal ve Kamusal Kültür Varlıkları
Saat Kulesi:
Mudurnu’nun doğusunda yer alan bir yamaç üzerine 1890-91 tarihlerinde ahşap olarak inşa edilmiştir. 20. yüzyılın başlarında çıkan yangın sonucunda 1905 yılında Mudurnu Hapishanesi’ndeki mahkumlar civardan getirilen taşlar ile kuleyi onarmıştır. Kulenin üzerinde yer alan saat Mudurnulu bir demirci usta tarafından yapılmıştır. 20. yüzyılın sonlarına doğru (1990) kulenin dış cephesi ahşap ile kaplanmıştır. Günümüzde saat kulesinin yakınında bir lokantası yer almaktadır. İlçenin en iyi manzara noktalarından birisidir.
Mudurnu Kalesi:
Mudurnu ilçesinin doğusunda yer alan Hisar Tepe üzerinde kale duvarlarının kalıntısı bulunmaktadır. Bizans döneminden günümüze ulaşmış Mudurnu Kalesi ile ilgili bilgiler, 1640 yılı civarında Mudurnu’yu ziyaret eden Evliya Çelebi’nin tasvirlerine dayanır. Tasvirde kale sekiz köşeli, yirmi kuleli bir adet kapısı olan çökmüş bir eski yapı olarak tanımlamıştır.
Yıldırım Bayezid Camii:
Osmanlı erken döneminin önemli mimari örneklerinden biri olan Yıldırım Bayezid Camii, 1374 yılında Padişah I. Murat’ın oğlu Yıldırım Bayezid’in şehzadeliği döneminde inşa edilmiştir. Mudurnu şehir merkezinde, Arasta’nın hemen güneyinde yer almaktadır. Günümüzde kullanıma açık olan cami, dikdörtgen planlı sekiz duvar payesi üzerine sivri kemerlerle oturan 19.50 metre çapındaki tromplu kubbe tasarımı ile Osmanlı mimarisinde büyük kubbe yapımı denemesinin bir örneğidir.
Yıldırım Bayezid Hamamı:
Beraber külliye oluşturduğu cami gibi, Yıldırım Bayezid’in şehzadeliği döneminde, 1382 yılında inşa edildiği, kapısı üzerinde yazılı kitabeden anlaşılmaktadır. Hamam Osmanlı mimarisi süslemeleri tarihi için önemli dönüm noktası örneğidir.
Not: Günümüzde aktif olarak kullanılmayan hamamın yeniden işletilmesi hem bir kültür varlığının yaşaması için hem de yerel ekonomiye katkı sağlaması için önemlidir. [bugünün tarihi]
Kanuni Sultan Süleyman Camii:
Mudurnu Çayı kenarında, Yıldırım Bayezıd Hamamı’nın biraz güneyinde yer almaktadır.1546 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından inşa edilen caminin tavanı ahşaptan ve duvarları taştan yapılmıştır. Caminin tavan örneği ile Selçuklu mimarisini yansıtmaktadır.
Caminin bahçesi, hazire olarak düzenlenmiştir. Burada Fahreddin-‐i Rumi ile Zeyniye ve Halveti tarikatlarıyla ilgili diğer önemli kimselere ait mezar taşları ve bir türbe bulunmaktadır.
Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 2017 yılında restorasyon süreci başlamış olup halen devam etmektedir. Cami günümüzde ibadete açık değildir.
Mudurnu Ahiler Müzesi
Arasta’da, Belediye Caddesi’nde yer alan Ahiler Müzesi, 26 Mayıs 2017 tarihinde Cuma günü Esnaf Duası sonrası Demirciler Çarşısı’nda hizmete açılmıştır. Müzede eski demirci Emin İnce’nin dükkanında yer alan aletlerin ve eşyaları sergilenmektedir. Ayrıca müzede Ahilik ile ilgili bilgi panoları yer almaktadır. Müzenin asma katı Mudurnu Alan Başkanlığı ofisi olarak kullanılmaktadır.
Ahiler Müzesi, 2017 yılında Tarihi Kentler Birliği’nin Metin Sözen Koruma Büyük Ödülü’nü almıştır.
Pertev Naili Boratav Kültür Evi:
Arasta’daki kendine özgü mimari karakteriyle öne çıkan yapılardan biri, Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar zemin katı Kadınlar Hapishanesi, üst katı Kaymakamlık olarak kullanılan yapı, Kurtuluş Savaşı sırasında Kaymakam Ali Nail Bey’in Düzce isyancılarınca tutsak edildiği ve daha sonra Kuva-yı Milliye hareketine katılma kararını aldığı mekan olarak tarihi öneme sahip olan yapıdır . Günümüzde yapının zemin katı çeşitli ticari amaçlarla kullanılmakta, üst katı ise Mudurnu Kültür Turizm ve Dayanışma Derneği (MUKTUDER) eski başkanı Necdet Akay’ın gözetiminde Pertev Naili Boratav Kültür Evi olarak hizmet vermektedir.
Mudurnu Kent Müzesi:
Yerleşimin güneyinde Ankara Caddesi üzerinde yer alan, Eski Kız Meslek Okulu binasından dönüştürülen ve 2010 yılında açılan Kent Müzesi, eski dönemlere ait birçok objenin sergilendiği bir mekandır. Müzenin odalarında çeşitli etnoğrafik malzeme ve Başbakanlık Arşivlerinden alınan Osmanlı dönemi fermanlarının kopyaları teşhir edilmektedir. Müze, Yerel Yönetimler Dergisinden ‘en iyi müze’ ödülü almıştır. Ancak şu anda aktif olarak işletilmemektedir.
Eski Elektrik Santrali:
Mudurnu ilçesinin 1950’li yıllara kadar elektriğinin sağlandığı santral binası günümüz için önemli bir endüstri mirasıdır. Santral binası yerleşimin güneyinde, Elektrik Sokak’ta yer almaktadır. Santral binası içerisinde eski santral ve jeneratör günümüze kadar gelmiştir.
Not: 2017 yılında Ankara 1 no.lu Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından tescillenen yapı acil onarıma ihtiyaç duymaktadır.
Tabakhaneler:
Tarihi Ahi Kenti Mudurnu’nun özgün özelliklerinden biri günümüzde hala yaşayan Ahilik mirasıdır. Ahilik teşkilatının kurucusu Ahi Evran’ın da debbah olması açısından, Mudurnu’nun tabakhaneler bölgesinin ayrı bir önemi vardır. Mudurnu ilçe merkezinin kuzey girişinde, kentsel sit alanının hemen dışında, Mudurnu Çayı kenarında yer alan Tabakhaneler bölgesinde, özgün yöresel mimari ile inşa edilmiş beş adet tabakhane binası bulunmaktadır. Yapılardan en büyüğü, 2017 yılında Ankara 1 no.lu Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından tescillenmiştir. Tüm tabakhane yapıları acil onarıma ihtiyaç duymaktadır. Bu bölge Türkiye’nin ilk dericilik müzesi kurulması potansiyeline sahiptir.
Arkeolojik Park:
İlçe merkezinin güneyinde, Musalla Mahallesi’nde A.Selahattin Baysal Caddesi üzerinde yer alan eski mezarlık, Mudurnu Belediyesi tarafından Bolu Müze Müdürlüğü ile işbirliği içinde civar köylerden getirilen Antik dönem eserlerinin sergilendiği bir ‘arkeolojik park’a dönüştürülmüştür. Eserler arasında sütun, lahit, sunak, güneş saati gibi parçalar yer almaktadır.
Şeyh-ül İmran Tepesi:
Şeyh’ül İmran tepesinde Şeyh-ül İmran Veli hz. türbesinden yer almaktadır. Bu tepede yer alan türbe ziyarete açıktır. Ayrıca tepede her yılın Temmuz ayının ilk pazar günü geleneksel hale gelmiş olan anma günü yapılmakta, bu anma günü Şeyh-ül İmran bayramı olarak da bilinmektedir. Anma günü organizasyonunu, Mudurnu Belediyesi ve Şeyh’ül İmran Kültür ve Tanıtma Vafkı birlikte yürütmektedir. Anma gününde Türkiye’nin çeşitli şehirlerinden birçok kişi Şeyh’ül İmran Tepesi’ni ziyaret etmektedir. Gelen ziyaretçilere etli pilav ve karpuz ikram edilmektedir. Belediye ve vakfın yanı sıra Mudurnulu gönüllüler de gelen misafirlere hizmet etmektedir.
Samsaçavuş Camii:
Adını Ertuğrul, Osman ve Orhan Gazi’ye eşlik ettiği bilinen Samsa Çavuş adlı gaziden alan cami, Güveytepe Köyü’nde bulunmaktadır. Bolu ili sınırları içindeki en eski Osmanlı yapısı ve Anadolu’da ayakta kalmış ilk devir Osmanlı eserleri örneklerindendir. Dikdörtgen planlı ve Cuma Mescidi olarak inşa edilen cami içerisinde doğu-batı doğrultusunda ahşap mahfil, ahşap işçiliğinin güzel bir örneği olan minber ve mihrap bulunmaktadır. Cami, Vakıflar Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir.
Babas Kaplıcaları:
Mudurnu ilçesinin 5 km güneyinde Gürçam köyünde yer alan kaplıca, karaciğer, safra rahatsızlıkları, metabolizma hastalıkları ve hafif diyabetliler üzerinde olumlu etkileri olan izotermal bir kaplıcadır. Kaplıca içerisinde Babas Kaplıca Oteli bulunmaktadır.
Mudurnu Arastası:
Arasta, Farsça kökenli bir kelimedir, aynı işi yapan tüccarların kümelendiği bir pazar anlamına gelir. Mudurnu Arastası, yerleşimin merkezinde, Seyrancık Mahallesi’nde yer almaktadır. Güney ucunda Yıldırım Bayezıd Camii, kuzey ucunda Belediye ve önündeki meydan bulunmaktadır.
1906 yılındaki yangından sonra bir ızgara planında yeniden inşa edilen, ana yola (Yıldırım Bayezid Caddesi) paralel olarak kuzey-güney yönünde uzanan üç caddeden (Doğudan batıya; Belediye (eski Demirciler), Demirciler ve Ankara Caddeleri) ve doğu-batı yönünde üç sokaktan (Kuzeyden güneye; Hamamcılar, Hamam ve Eski Hapishane Sokak) oluşmaktadır. Sokakların bazı bölümleri Arasta’nın arazisinin doğuya doğru tırmanışına göre merdivenlere sahiptir. Arasta, motosiklet erişimi haricinde araç geçişine kapalıdır.
Arasta’nın sokaklarında, bir ve iki katlı ahşap dükkanlar sıralanmaktadır. Bu dükkanlar geleneksel olarak iğnecilik, çakıcılık, bakırcılık ve demircilik gibi zanaat kollarına aitti. Dükkanlar karşılıklı olup, büyüklükleri değişmekle birlikte yaklaşık benzer ölçülere sahiptirler. Plan açısından bakıldığında dikdörtgen bir ana mekan ile arkasında veya üst katta depo veya imalat bölümleri yer almaktadır. Dükkanların kısmen korunabilmiş en önemli özelliği seyyar tezgah ve kepenkleridir.
Günümüzde ilçenin ticaret merkezi olmaya devam eden Arasta’da güncel ihtiyaçlara cevap veren marketler ve mağazalar da bulunmaktadır.
Arasta, bir yandan içindeki dükkanların oluşturduğu bütün ve kentin önemli bir merkezi nirengi noktası olması itibarıyla anıtsal yapı niteliğinde, diğer yandan tamamen dükkanlardan ve aralarındaki sokaklardan oluşan bir doku olması itibariyle sivil mimari niteliğindedir.
2017 yılında açılan Ahiler Müzesi kapsamında, eski zanaatlere ait ancak faal olmayan dükkanların iç mekan düzenlemeleri ve zanaatlere ait eşyaları bırakılarak tabela ve tanıtım panoları ile sergileme alanlarına dönüştürülmüştür. Ayrıca Arasta’nı çeşitli yerlerinde Ahmet İzzet Bengüboz’a ait fotoğraflar büyük boylu poster şeklinde yerleştirilmiştir.
Arasta’daki dükkanların bir çoğu onarıma ve cephe düzeninin iyileştirilmesine ihtiyaç duymaktadır. 2018 yılında Tarihi Kentler Birliği desteğiyle cephe iyileştirme projesi hazırlanmış olup uygulanmayı beklemektedir.